فیلوجامعه‌شناسی

پروتكل‌اجرای‌تحقیق‌ورساله‌پایان‌نامه/ضمیمه:چک‌لیست‌عمومی‌مقاله

فرستادن به ایمیل چاپ

دکتر ادامه مطلب...حامد حاجی‌حیدری


صفحه عنوان

صفحه بسمله

چکیده(100کلمه)
کلیدواژگان(15 12کلمه)
1مقدمه: شامل مفاهیم+مفروضات+روش تحقیق
2متن(5500 کلمه): شامل توصیف و سازمان‌دهی اطلاعات خام+تفسیر اطلاعات(سعی کنید از جداول و نمودارها برای تفهیم و شبکه‌بندی مفاهیم استفاده کنید)
3بحث، نتیجه‌گیری و توصیه‌ها به مطالعات بعدی(1800 کلمه)
منابع و مستندات
ستایش خداوند متعال.

آخرین بروز رسانی در سه شنبه, 02 اسفند 1390 ساعت 11:05

پروتكل‌اجرای‌تحقیق‌ورساله‌پایان‌نامه/ضمیمه:نحوه‌تنظیم‌فهرست‌منابع

فرستادن به ایمیل چاپ

دکتر ادامه مطلب...حامد حاجی‌حیدری


░▒▓ ارجاع به دائره المعارف:

نویسنده (در صورتی که ذکر شده بود/ ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مقاله“، در سرویراستار دائره‌المعارف (ویراستار)، عنوان دایره‌المعارف(ایتالیک)، ویرایش چندم(در صورتی که در منبع ذکر شده بود)، محل انتشار:ناشر، تاریخ انتشار.

░▒▓ ارجاع به کتاب:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، عنوان کتاب(بولد+ایتالیک)، ترجمه [نام مترجم/ابتدا نام]، محل انتشار:ناشر.
░▒▓ ارجاع به مقاله در مجله:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مقاله“، [ترجمه] نام مترجم(ابتدا نام)، [در] عنوان مجله(ایتالیک)، روز، ماه، سال: شماره صفحات مقاله در مجله.
░▒▓ ارجاع به روزنامه:
نویسنده (در صورتی که ذکر شده بود/ ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان“، [ترجمه] نام مترجم(ابتدا نام)، [در] عنوان روزنامه(ایتالیک)، روز، ماه، سال: شماره صفحات مطلب در روزنامه.
░▒▓ ارجاع به اینترنت:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان مطلب“، [در] عنوان سایت(ایتالیک)، روز، ماه، سال قرار گرفتن مطلب روی سایت(در صورتی که ذکر شده بود)، تاریخ مشاهده مطلب توسط محقق. نام تأیید کننده صحت مطلب یا سایت، روز، ماه، سال (آدرس الکترونیک تأیید کننده).
░▒▓ ارجاع به فیلم، اسلاید، کاست ویدئو، دی وی دی و اموری از این دست:
عنوان(بولد+ایتالیک)، نوع منبع، ناشر، تاریخ انتشار.
░▒▓ ارجاع به لوح فشرده:
”عنوان مقاله“(بولد)، عنوان لوح فشرده، CD-ROM یا DVD-ROM، مکان انتشار: ناشر. تاریخ انتشار.
░▒▓ ارجاع به نامه یا رایانامه خطاب به نگارنده:
نویسنده (ابتدا نام خانوادگی) (سال)، ”عنوان نامه“، نوع نامه(نامه/رایانامه)، روز، ماه، سال.

آخرین بروز رسانی در سه شنبه, 02 اسفند 1390 ساعت 11:05

پروتكل‌اجرای‌تحقیق‌ورساله‌پایان‌نامه/ضمیمه:چک‌لیست‌عمومی‌لایحه‌دفاع

فرستادن به ایمیل چاپ

دکتر ادامه مطلب...حامد حاجی‌حیدری


صفحه بسمله

قدردانی

اعلام سرفصل‌های دفاع
░▒▓ 1تحدید تعهدات رساله به استناد طرح مصوب
░▒▓ 2ارائه چکیده نتایج رساله و اهم نوآوری‌ها
░▒▓ 3دفاع محتوایی
تأکید به اعتبار نوآوری‌های علمی رساله
اعتبار منابع تحقیق
کفایت منابع تحقیق
تأکید بر اعتبار ناظران و راهنمایان رساله
░▒▓ 4دفاع صوری و روشی از رساله
مستندسازی دقیق و کامل
ساختار و فصل‌بندی منطقی و تفصیلی
الحاق فهرست‌های مناسب
الحاق جداول و نمودارهای بجا و گویا
رعایت تقویم و مقررات تهیه رساله
ستایش خداوند متعال.

آخرین بروز رسانی در سه شنبه, 02 اسفند 1390 ساعت 11:05

پروتكل‌اجرای‌تحقیق‌ورساله‌پایان‌نامه/ضمیمه:نمودارگانت‌برای‌مدیریت‌شش‌ماهه‌پروژه‌رساله

فرستادن به ایمیل چاپ

دکتر ادامه مطلب...حامد حاجی‌حیدری


هر واحد، نشانگر نیم هفته است (در مجموع ، شامل چهل و هشت واحد).

اصل مدل، به صورت گرافیکی و جدول است که بر وفق قالب اینجا، به تکست تبدیل شده است. از این بابت، قدری درک آن به دقت بیشتری احتیاج دارد.

مثبت 20 درصد پرت، به برنامه قابل افزایش است، در طول پروژه، حداکثر سه بار امکان تجدید نظر در برنامه پیش بینی شود.
ادامه... روی آیکون کلیک کنید

آخرین بروز رسانی در سه شنبه, 02 اسفند 1390 ساعت 17:43 ادامه مطلب...

پروتكل‌اجرای‌تحقیق‌ورساله‌پایان‌نامه‌برای‌دانشجویان‌علوم‌اجتماعی

فرستادن به ایمیل چاپ

دکتر حامد ادامه مطلب...حاجی‌حیدری


░▒▓░▒▓ طراحی تحقیق

← ■□ تهیه گزارش شماره 1(← پروبلماتیک تحقیق): 

← تعیین و تدقیق مسأله پژوهش: پرسه‌زدن در شواهد و مدارک، گفتگو با صاحبنظران برای تعیین چهارچوب/کسب اطلاعات زمینه‌ای/حیطه‌های مرتبط/سایر اقدامات پژوهشی صورت گرفته در حیطه مربوطه←نتیجتاً: تدقیق و صراحت بخشیدن به مسأله
← تعیین فهرستی از موضوعات فرعی مرتبط با موضوع اصلی.

← ■□ تهیه گزارش شماره 2(← مأخذشناسی موضوع): 
← فهرست‌برداری از مآخذ در موضوعات فهرست شده، به تفکیک عنوان کتاب، نام نویسنده، سال انتشار، شمار صفحات؛
← انتخاب منابع بر حسب محدودیت‌های زمانی، بودجه، و میزان دقت مورد نیاز با مشورت استاد راهنما؛
← تفکیک منابع به اصلی(معمولاً 3 تا هفت منبع) و فرعی.

← ■□ تهیه گزارش شماره 3(← مقاله اول): 
← مطالعه و فیش‌برداری متون اصلی؛
← سوابق نظریات مرتبط با مسأله تحقیق؛
← انتخاب یکی از نظریات با مشورت استاد راهنما و مستدل نمودن این انتخاب.

← ■□ تهیه گزارش شماره 4(← تدوین طرح تحقیق /پروپوزال، مطابق پروتکل طرح تحقیق): 


-----------------------------------------------------------------------
░▒▓ شناسنامه طرح تحقیق
← عنوان پایان‌نامه(تحدید سطح تعمیم در عنوان قید شود)
← 1. فارسی
← 2. لاتین 
← واژگان کلیدی
← 1. فارسی
← 2. لاتین
← معرفی استاد محترم راهنما(شرح مختصر سوابق آموزشی و پژوهشی استاد محترم راهنما که مؤید ارتباط وی با اصل موضوع طرح است)
← معرفی استاد(اساتید) محترم مشاور(شرح مختصر سوابق آموزشی و پژوهشی استاد(اساتید) محترم مشاور که مؤید ارتباط وی با حیطه‌های فرعی ذیل طرح است)

░▒▓ مقدمات
← طرح مسأله Problematic (قلمرو حیطه مسأله؛ مسأله دقیقاً چه هست و چه نیست؟)
← تصریح اهداف طرح
← اهمیت نظری موضوع Theoretical Importance (سهم نتایج تحقیق در پیشبرد حوزه پژوهشی رساله)
← اهمیت عملی موضوع  Practical Importance (اهمیت کاربردی نتایج تحقیق)
← جنبه جدید بودن و نوآوری طرح(نوآوری در موضع نظری، «یا/or» نوآوری در کاربست موضع نظری به مصداق تجربی، «یا/or» نوآوری روش تحقیق)

░▒▓ طراحی سازه نظری تحقیق
← بررسی تحقیقات پیشین
← چهارچوب نظری تحقیق
← ترسیم الگوی عوامل شکل‌دهنده پدیده مورد بررسی
← تعریف مفاهیم تحقیق:
← تعاریف مفهومی
← تعاریف عملیاتی(اعمال تعریف به میدان تحقیق)
← سؤال‌های تحقیق(شامل اکتشاف فقط «یک» مفهوم یا توضیح ارتباط فقط «دو» مفهوم)
← سؤال(سؤالات) اصلی(حد اکثر دو سؤال اصلی)
← سؤالات فرعی(حد اکثر شش سؤال فرعی)

░▒▓ طراحی سازه تجربی تحقیق
← فرضیات(محتمل‌ترین پاسخ به هر سؤال: از این پس، مأموریت تحقیق «منحصراً» رد یا عدم رد این پاسخ‌های موقت خواهد بود)
← فرضیه(فرضیات) اصلی
← فرضیات فرعی
← جامعه آماری(حداکثر سطح تعمیم)
← روش نمونه گیری
← محاسبه حجم نمونه
← استراتژی عمومی تحقیق(تفسیر/تبیین)
← روش و ابزار گردآوری اطلاعات
← روش تجزیه و تحلیل و تقلیل اطلاعات
← روش سنجش اعتبار و پایایی تحقیق
← امکان‌سنجی تحقیق
← برای تحقیقات نظری، تاریخی و تطبیقی: فهرست منابع
← برای انواع تحقیقات تبیینی و کمی:
← برای تحقیقات آزمایشگاهی: طرح آزمایش
← برای تحقیقات پیمایشی: پرسشنامه
← برای تحلیل محتوا: جدول مقولات به تفکیک واحد ثبت و شمارش
← برای انواع تحقیقات تفسیری و کیفی: برآورد فصول و پرسش‌های مطرح با توجه به پژوهش‌های مشابه
← زمان‌بندی و بودجه‌بندی

░▒▓ ضمایم طرح
← فهرست منابع مورد استفاده در طرح
← قدردانی
← توضیحات استاد محترم راهنما
← توضیحات استاد(اساتید) محترم مشاور
-----------------------------------------------------------------------

ادامه...

آخرین بروز رسانی در پنجشنبه, 26 بهمن 1391 ساعت 20:27 ادامه مطلب...

ــ̓ ̓ـکوتیشن: داروین در مؤخره ”اعقاب انسان“

فرستادن به ایمیل چاپ

چارلز داروین ادامه مطلب...در «اعقاب انسان»


مهم‌ترین نتیجه‌ای که در این کتاب حاصل شده، و اینک مورد قبول بسیاری از علمای طبیعت‌شناسی است که دارای صلاحیت داوری و اظهارنظر درست هستند این است که انسان از تبار موجودی برخاسته که از میزان سازمان‌یافتگی کمتری برخوردار بوده است. مبانی این استنتاج هیچ‌گاه متزلزل نخواهد شد زیرا شباهت نزدیک میان انسان و حیوانات نازل‌تر از حیث تکامل در جنین و نیز از حیث نکات متعدد مربوط به ساختار و هیأت بدن، خواه این نکات واجد اهمیت بسیار و یا ناچیز باشند، و همچنین بقایای حیات حیوان در انسان و بازگشت به وضع حیوانی به صورت غیر عادی و اتفاقی، همگی حقایقی محاجه ناپذیرند. این حقایق مدتهاشناخته شده بودند لیکن تا این اواخر چیزی در رابطه با منشاء انسان بازگو نمی‌کردند. حال که ما در پرتو معرفت خود نسبت به کل جهان اندام‌وار بدان‌ها می‌نگریم، معنای آن‌ها آشکار و روشن می‌شود. وقتی این حقایق را در پیوند با حقایق دیگر، همچون روابط متقابل اعضای نوع خاصی و یا توزیع جغرافیایی انواع در گذشته و حال و توالی تناوب حضور آن‌ها بر روی زمین در نظر بگیریم، اصل عظیم تکامل به صورتی روشن و محکم آشکار می‌شود. نمی‌توان باور داشت که همه این حقایق دروغ باشند. کسی که قانع نباشد که همچون انسانی وحشی پدیده‌های طبیعت را بی ربط و گسیخته ببیند، نمی‌تواند معتقد باشد که انسان محصول خلقتی جداگانه است. چنان کسی ناچار خواهد پذیرفت که شباهت نزدیک جنین انسان با مثلاً جنین سگ، شباهت در تشکیل جمجمه، اندام‌ها و کل ساختمان بدن در مورد همه پستانداران -قطع نظر از کار ویژه‌های اندام‌های آن‌ها- ظهور اتفاقی برخی ساختارها در بدن انسان مثل برخی عضلات که انسان معمولاً فاقد آن‌هاست، و لیکن در میان موجودات چهار دست و پا مشترک است، و بسیاری حقایق مشابه دیگر، همگی آشکارا به این نتیجه گیری اشاره دارند که انسان و پستانداران دیگر از نیای مشترکی پدید آمده‌اند.

      دیدیم که انسان‌ها، همواره، تفاوت‌های فردی بسیاری از لحاظ اجزای اعضای بدن و توانایی‌های ذهنی دارند. به نظر می‌رسد که این تفاوت‌ها یا تنوع‌ها، محصول همان علل و تابع همان قوانینی باشند که در حیوانات نازل‌تر نیز یافت می‌شوند. قوانین مشابه توارث در هر دو نوع غالبند. نرخ افزایش شمار آدمیان معمولاً پرشتاب‌تر از نرخ افزایش معاش ایشان است؛ در نتیجه انسان گاه در معرض تنازع بقاء شدیدی قرار می‌گیرد و انتخاب طبیعی اثر خود را باقی می‌گذارد. مجموعه‌ای از تحولات بسیار مشخص و پی در پی و مشابه اصلاً لازم نیست؛ برای آنکه عمل انتخاب طبیعی صورت گیرد تفاوت‌ها و تنوعات جزئی در مورد فرد نیز کفایت می‌کند. می‌توان در این خصوص اطمینان کامل داشت که آثار کاربرد یا عدم کاربرد اندام‌ها در فرآیندی طولانی، همان اثر انتخاب طبیعی را خواهد داشت. اشکالی که پیش‌تر مهم بوده ولیکن دیگر مورد استعمال خاصی ندارند، مدت‌های مدید به واسطه توارث انتقال خواهد یافت. وقتی جزئی تغییر شکل یابد اجزای دیگر نیز به واسطه اصل همبستگی تغییر شکل خواهند یافت و در این خصوص موارد غریب بسیاری از موجودات شگفت انگیز و ناقص‌الخلقه می‌توان یافت. تأثیر مستقیم و مشخص شرایط پیرامونی حیات مانند کثرت خوراک، گرما یا رطوبت را می‌توان تا اندازه‌ای در این رابطه موثر دانست؛ و بالاخره بسیاری از ویژگی‌هایی که از لحاظ فیزیولوژیک کم اهمیت و یا بسیار پر اهمیت بوده‌اند، از طریق گزینش جنسی حاصل شده‌اند. …

آخرین بروز رسانی در سه شنبه, 02 اسفند 1390 ساعت 00:06 ادامه مطلب...

امیل دورکیم و دلتنگی جمعی برآمده از اقتصاد ماتریالیستی

فرستادن به ایمیل چاپ

برداادامه مطلب...شت آزاد


• امیل دورکیم، در کتاب «خودکشی» هم، همچون آثار پیشین یک عنصر سوبژکتیو برای تغییرات ساختاری اجتماعی می‌شمرد.

• با کاهش توان وجدان جمعی و تنظیم اخلاقی رفتار انسانی، افزایش نمایان و آشکاری در میل و رغبت انسان به بی‌معنا شمردن زندگی و از دست رفتن هدف آن شکل می‌گیرد.

• عدم محدودیت بی‌حد و حصر امیال، به آشفتگی اجتماعی و حس بیهودگی سعادت فردی منتهی می‌شود؛ و لذا، به نارضایتی و خودکشی می‌انجامد.
• دورکیم، این در هم ریختگی اجتماعی را یک بیماری تلقی می‌کند.
• این بیماری، به روشن‌ترین وجه در نظریه‌ی اقتصاد مادی‌گرا در سرمایه‌داری و سوسیالیسم دیده می‌شود. با تغییر عرضه و تقاضا در بازار، دگرگونی مستمر در کسب و کار، شرایطی را ایجاد می‌کند که تضعیف‌کننده‌ی احساسات جمعی و ارزش‌های اخلاقی در درون جامعه است.
• این مسائل، تأثیرات مخربی بر فرد دارد. دورکیم، در ایجاد نظریه‌اش با اتکاء بر نظریه ارسطو در زمینه اقتصاد، مشروعیت اقتصاد مادی‌گرا را به خاطر خواسته‌های سودانگارانه و امیال مادی آن رد می‌کند.
• در مدرنیت، اقتصاد به جای آن که ابزاری برای یک هدف باشد، خودش، به نوعی هدف زندگی تبدیل می‌شود.
• دورکیم، این حالت نامحدود خواستن را در بیانی شبیه شوپنهاور، «بدبختی جمعی» (collective sadness) می‌نامد.
• آرزوهای نامحدود، فاقد تعریف ثابت هستند، و به جهت عدم ثبات، بدرستی، به عنوان نماد مدرنیت مورد توجه قرار می‌گیرند.
• تشنگی پایان‌ناپذیر، مدام و مکرر آزاردهنده است، و تعقیب یک هدف که تعریف شدنی نیست، به معنای محکوم کردن خویشتن، در قبال وضع بی‌سعادتی و نگون‌بختی همواره است.
مأخذ:...

کالهون7/جنبش‌های اجتماعی نوین؛ بسیج بی‌طبقه‌ها؟

فرستادن به ایمیل چاپ

کرایج ادامه مطلب...کالهون


یک نحو ارتباط ریشه‌ای میان نظریه «جنبش‌های اجتماعی نوین» (NSMs) و مفهوم کلی جامعه پساصنعتی و پسامدرن، این ایده است که هویت‌های سیاسی اقتصادی برجستگی خود را از دست داده، و جای خود را به ترکیبی از هویت‌های انتسابی (مثل نژاد یا جنسیت) یا هویت‌های برگزیده شخصی یا توصیفی (مثل گرایش‌های جنسی یا احساس بیگانگی با اجتماعاتی با سبک‌های مختلف زندگی) داده‌اند. بدین ترتیب، «جنبش‌های اجتماعی نوین»، نه به خطوط طبقاتی متوسل می‌شوند، و نه بر اساس طبقات، بسیجی صورت می‌دهند.

[...]

اگر هم پایه‌های طبقاتی، عوامل محوری تعیین کننده الگوهای بسیج بودند، این امر در اروپای اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم مصداق داشت. قبل از آن، طبقه اجتماعی برچسبی بود که بندرت در جای خودش به کار می‌رفت. حتی کم پیش می‌آمد که بسیج طبقه کارگر، زیر پرچم «طبقه» صورت گیرد. آیا چارتیسم دقیقاً یک جنبش طبقاتی بود؟ گر چه ایدئولوژی آن بر طبقه تأکید زیادی می‌کرد، مطالبات آن، شامل موضوعاتی بود که بیشتر برای افراد محروم از حق رأی و حقوق مؤثر شهروندی در بریتانیای اوایل سدۀ نوزده، جذابیت داشت. در واقع، ترکیب اعضای طبقه کارگر صنعتی با پیشه‌وران، کارگران ساده و دیگران، عوامل مشخص، سیر انقراض نهایی آن بودند. به همین صورت، با قطعیت نسبتاً بالایی می‌دانیم که تحلیل‌های طبقاتی، نمی‌توانند ترکیب مدافعان و مهاجمان سنگرهای خیابانی، در پاریس 1848 را معلوم کنند. حتی بحث اساسی‌تر این است که گفته شده جمهوری خواهی کانون اصلی و ایدئولوژی مبارزات اوایل سدۀ نوزدهم در فرانسه بوده است و پایه‌های طبقاتی عمدتاً به عنوان شالوده دیدگاه‌های متفاوت در مورد جمهوری اهمیت داشتند. موضوع این نیست که طبقه مهم نیست، بلکه مطلب این است که کشمکش‌های اوایل سدۀ نوزدهم که غالباً فردهای اعلای جنبش‌های طبقاتی سیاسی (مانند چارتیسم و انقلاب 1848) قلمداد می‌شوند، جنبش‌های سیاسی‌ای بودند که به واسطه جذابیت ایدئولوژی‌شان برای گروه‌های مختلف کارگران، پیشه‌وران و دیگران اهمیت می‌یافتند.
مأخذ:...

امیل دورکیم: انومی

فرستادن به ایمیل چاپ

برداشت ادامه مطلب...آزاد


• گزارشات آسیب‌شناسی اجتماعی و انومی، در اثر بعدی امیل دورکیم، «خودکشی»، ادامه یافت.

• دورکیم، در «خودکشی»، به تحقیق در رابطه‌ی میان «انومی»، به عنوان اختلالی در نیازهای فردی از یک سوی، و «خودکشی» به عنوان مسأله‌ای منبعث از جنبه‌های خاص زندگی اقتصادی مدرن، نظیر بحران‌های اقتصادی، رقابت‌های بازار و نیازهای سیری‌ناپذیر انسان می‌پردازد.

• انومی، بازتاب تغییرات ساختاری گسترده در جامعه مدرن است: ظهور جامعه بازاری و رقابت اقتصادی، کاهش آگاهی جمعی و همبستگی اجتماعی، و وضع نامطلوب اقتصاد کلاسیک، اخلاق مادی‌گرای اقتصادی، فربگی علایق خصوصی، ارزش‌های سودانگارانه، و مال‌اندوزانه.
• انومی، محصول لیبرالیسمی است که در آن، دولت نمی‌تواند امیال، آرزوهای نامحدود، مطالبه بی‌حد و حصر مالکیت، و ولع موفقیت در بازار رقابتی را تنظیم و تعدیل کند.
• خودخواهی، آگاهی جمعی را در خود می‌بلعد.
• ارزش‌های اخلاقی و دینی جامعه، در تعدیل و خنثی ساختن امیالِ فزاینده و ناپایدارِ فردِ سودانگار، ناتوانند.
• در این روند تغییر، بالاخص در مقاطع بحران‌های صنعتی و مالی، به دلیل اختلال در تعادل جامعه، افزایش قابل توجهی در خودکشی پدید می‌آید.
• در دوره‌ی تغییرات سریع، شرایطی ایجاد می‌شود که موانع اجتماعی را تضعیف می‌کند و پر و بال گرفتن امیال فردی سودانگارانه، امیدهای زندگی را بالا و پایین می‌کند.
• خودکشی، نحوی از بیماری اجتماعی در مدرنیت است که در کسوت انومی، امیدهای زندگی را تضعیف می‌کند و افراد را در حالتی از تحمل درد و رنج و یأس وجودی تنها می‌گذارد.
مأخذ:...

ــ̓ ̓ـکوتیشن: سیسرو درباره عدالت به مثابه طبیعت و انصاف

فرستادن به ایمیل چاپ

سیسروادامه مطلب... در «جمهور»


░▒▓ سیسرو:

• طبیعت ما را چنان آفریده است که باید مفهوم عدالت را میان خود تقسیم کنیم، و سود آن را نصیب همگان سازیم.

• در سراسر بحثی که اکنون آغاز می‌کنم، باید منظور مرا از کلمه «طبیعت» درست استنباط کنید: وقتی می‌گویم «طبیعت»، منظورم آن دسته از صفات و خصیصه‌هاست که به دست طبیعت در نهاد انسان کاشته شده است. اما از آن طرف، فسادی که از کسب عادات بد ناشی می‌شود، چنان شدید و کلان است که آن شراره‌هایی که طبیعت در نهاد ما برافروخته است (اگر در استعمال چنین تعبیری برای وصف محسنات انسانی مجاز باشم)، همه‌شان در نتیجه تأثیر این فساد، خاموش می‌شوند و از خاکسترشان عیوبی که نقطه مقابل آن محسنات است، نمو می‌کند و جای فضایل از بین رفته را می‌گیرد.
• اما اگر قضاوت‌های مردم با روح طبیعت سازگار باشد، و به گفته شاعر: «هیچ موضوعی را که مربوط به خیر بشریت است، نسبت به خود بیگانه نشمرند»، آن وقت، عدالت از جانب همگان به طور مساوی رعایت می‌گردد.
• زیرا تمام آن آفریدگانی که موهبت عقل را از طبیعت دریافت کرده‌اند نیز مفتخر به دریافت عقل سلیم شده‌اند، و اگر عقل سلیم را دریافت کرده باشند، قانون نیز به دستشان رسیده است، چون قانون بحقیقت، چیزی جز اطلاق عقل سلیم بر حوزه امر و نهی نیست. اما کسانی که قانون به آن‌ها ارزانی شده است، عدالت را نیز بالطبع دریافت کرده‌اند، و دلیل این الزام بیشتر بیان شده است.
• حال، اگر به وضع آفریدگان در پرتو این استدلال بنگریم، می‌بینیم که تمام آن‌ها بناچار، باید سهمی از عدالت برده باشند، زیرا عدالت، از عقل ناشی می‌شود، و عقل به تمام انسان‌ها ارزانی شده است.
• بنابراین، سقراط حق داشت که غالباً به آن کسی که برای نخستین بار «عدالت» را از «سودمندی» مجزا کرد، لعن و نفرین می‌فرستاد، زیرا عقیده‌اش این بود که همین امر، منشأ تمام شرارت‌ها و مفاسد بعدی در جهان گردید وگرنه چه دلیلی می‌توانست آن کلمات مشهور درباره دوستی را از زبان فیثاغورث به گوش جهانیان برساند؟
• … از اینجا، آشکار است که هرگاه مردی خردمند، انسانی دیگر را که از عین این فضیلت بهره‌مند است، از لطف و محبتی که میان انسان‌ها رواج وسیع دارد، برخوردار کرد، عمل وی به نتیجه‌ای که شاید برای بعضی‌ها باورکردنی باشد (ولی بالاخره نتیجه اجتناب ناپذیر همین لطف و محبت است) منتهی خواهد شد.
• به این معنی که آن شخص محب، دیگر هیچ گونه فرقی میان خود و انسانی دیگر که مورد محبتش قرار گرفته قائل نمی‌شود، و خود را به قدر سر سوزنی بیشتر از وی دوست ندارد. زیرا اگر به حقیقت، بنگریم میان موجوداتی که از هر حیث مساوی هستند، چه اختلافی ممکن است وجود داشته باشد؟
• اما اگر کوچک‌ترین فرقی در دوستی قائل شویم نام زیبای دوستی از همان لحظه که این فرق گذارده شد، نابود می‌گردد. زیرا سرشت و خمیره دوستی چنان است که به محض اینکه یکی از طرفین، خود را برای داشتن چیزی مرجح شمرد و مصلحت خویش را بالاتر از مصلحت رفیق انگاشت، بنای دوستی، آناً فرو می‌ریزد و به هستی خود پایان می‌بخشد.
• حال، تمام این حرف‌ها که تا کنون زده‌ام، بواقع، دیباچه‌ای است برای ذکر دنباله مطلب که هنوز گفته نشده و باید بیان گردد. و قصد من از ذکر باقی مطلب این است که شما را با حقیقت حساسی که عدالت در نفس و طبیعت انسانی نهفته است، آشنا سازم.
• پس از اینکه چند کلمه دیگر در این باره گفته شد، دامنه‌ی بحث را به حوزه‌ی قانون مدنی خواهیم کشاند و این، موضوعی است که منشأ و محرک تمام این بحثی است که آغاز کرده‌ایم.
░▒▓ کوینتوس:
• مطمئن باش که هیچ گونه احتیاجی به اطاله کلام در این باره نداری، چون خود من مسلماً متقاعد شده‌ام، و آنتیکوس هم پس از شنیدن مطالبی که تا کنون بیان کرده‌ای ظاهراً متقاعد شده است که طبیعت منشأ و سرچشمه عدالت است.
░▒▓ آتیکوس:
• در قبال دلایلی به این محکمی، جز اینکه متقاعد شوم چاره‌ای نداشتم. برادرت قبلاً به هر دوی ما نشان داد که موجودات انسانی با موهبتی که می‌شود آن را عطیه‌ی خدایان نامید، مجهز شده‌اند. سپس، ثابت کرد که در آفاق و اکناف، تنها یک اصل وجود دارد که افراد بشر با قبول و اجرای آن می‌توانند در کنار هم با صلح و صفا به سر برند و این اصل، برای همگان یکی است و در اختیار و تملک همگان است. بالاخره، ما را متوجه ساخت که تمام مردمان با یک حس محبت و حسن نیت طبیعی (افزون بر آن تشریک مساعی که در اجرای عدالت دارند)، به هم مربوط و پیوسته‌اند. اکنون که صحت این نتایج را قبول کرده‌ایم، و فکر می‌کنم که در قبول آن‌ها کاملاً محق بوده‌ایم، دیگر چگونه می‌توان قانون و عدالت را از طبیعت جدا پنداشت؟
░▒▓ سیسرو:
• قانون راستین، عبارت از دستوری است که عقل سلیم، آن را در توافق و هماهنگی کامل با طبیعت انشاء می‌کند.
• چنین قانونی به تمام کاینات در هر نقطه جهان، شمول دارد.
• مضمونش عوض نشدنی، و دوران اعتبارش ابدی است.
• مفاد نهی کننده‌اش، آن‌ها را از ارتکاب خطا باز می‌دارد.
• فحوای قانون، موقعی که به انسان‌های نیک‌سرشت اطلاق شود، هرگز بی نتیجه نمی‌ماند، اما در طبایع شرور و فاسد کوچک‌ترین اثری نمی‌بخشد.
• کوشش انسان‌ها برای دگرگون کردن چنین قانونی عین معصیت، و القاء کامل آن محال است.
• رأی مجلس سنا یا افکار عمومی، هیچ‌کدام، نمی‌توانند ما را از الزامات چنین قانونی معاف سازند.
مأخذ:...

صفحه 385 از 425

a_a_