Avicenna
ابنسینا
980-1037
Averroës
ابنرشد
1126-1198
Saint Anselm
سن آنسلم
1033-1109
مونولوگیوم/پروسلوگیوم
اثبات خدا با برهان مراتب كمال
برهان وجودی
Roger Bacon
راجر بیكن
1212-1292
ذهنها را به لزوم بررسی و مطابقۀ اندیشهها به ارجاع آنها به واقعیتهای جهان مشاهدهپذیر جلب كرد.
Saint Thomas Aquinas
سن توماس آكویناس
1225-1274
كلیات در رد گمراهان
كلیات الهیات
چهرۀ مهم دیگر دوران مسیحی سن توماس آكوییناس است. او از فرقۀ متألهان دومینیكن بود كه به تمایز الهیات از فلسفه نظر داشتند (در مقابل، فرانسیسكنها، به پیروی از آگوستین به یگانگی راه فلسفه و الهیات اعتقاد داشتند).
وجه بارز آراء آكویناس گرایش به نظرات ارسطو در مقابل افلاطون بود.
آمیزهای از ارسطو و الهیات
براهین اثبات خدا:لزوم محرك نامتحرك/ علت نخستین/ اثبات ضرورت واجبالوجود/ لازمۀ مراتب كمال/ برهان نظم
William of Occam
ویلیام آكمی
1285?-1349?
رئالیستها/نومینالیستها
آكمی: تأكید بر استقلال گزارههای تحلیلی از جهان واقعی
انكار علیت ضروری
پذیرش ایمانی (و نه عقلی) غیرمادی بودن و جاودانگی روح و اختیار انسان
جدایی فلسفه از الهیات و امكان پدید آمدن فلسفۀ سكولار
Ibn Khaldun
ابن خلدون
1332-1406
استفاده از روش تجربی در تحلیلهای تاریخی
Nicolaus Copernicus
كپرنیك
1473-1543
به نگاه اینجهانی و تبیین سادهی امور به دور از انگارههای مابعدالطبیعی اصرار داشت
Galileo
گالیله
1564-1642
جهان عینی مساوی بود با اتمهای مادی و نسب ریاضی آنها
جهان «میز بیلیاردی» بود كه البته خدا خلق نموده، و ضربهی اول را هم او نواخته اما از آن پس به گوشهای خزیده و در چنده خود برخورد مداوم و بیغایت توپها را با یكدیگر به نظاره مینشیند
برای گالیله جهان مساوی بود با اتمهای مادی و نسب ریاضی آنها.
گالیله، مابعدالطبیعۀ ارسطویی را كه در آن همه چیز به سوی یك علت غایی جهت یافته بود، وارونه كرد و علت غایی در مبدأ نشست. جهان «میز بیلیاردی» شد كه خدا خلق نموده و ضربۀ اول را هم به آن نواخته بود، اما از آن پس به نظارۀ (و فقط نظارۀ) برخورد مداوم و بیغایت توپها به هم مینشیند. بنابراین حركت هر اتم را میتوان بر اساس مؤثر مستقیم آن برآْورد و تبیین كرد. بدین نحو زمینههای نظری لازم برای فرض یك جهان بستۀ قابل پیشببینی (مطابق قانون بقای ماده و قانون بقای انرژی) فراهم آمد.
Isaac Newton
نیوتن
1642-1727
نیوتن اصل سادگی كپرنیكی را برای تبیین جهان مورد تأكید قرار داد. ما باید برای رویدادها علتهای قریب را مد نظر قرار دهیم.
نیوتن همچنین تأكید كرد كه برای معلولهای طبیعی یكسان باید علتهای یكسان بجوییم.
بنابراین نیوتن با تقلیل انتظارات از علوم طبیعی به پالایش علوم از متافیزیك پرداخت.
اوج فیزیك= اعتماد به نفس انسان مدرن
Niccolò Machiavelli
ماكیاولی
1469-1527
در پی سیاستی واقعگرا بود كه منكر حقوق الهی شاهزادگان یا وجود قراردادی میان شاهزادگان و مردم باشد
و قایل به این بود كه در جامعه فقط قوای انسانی و برخورد شهوات در كار است
Adam Smith
آدام اسمیت
1723-1790
بنیانگذاری علوم انسانی مدرن با آرمان فیزیك اجتماعی
Al- Shirazi Mulla Sadra
ملاصدرا
1571-1641
او ایدههای مهمی در زمینۀ وحدت وجود داشت كه از جهات مهمی پاسخگوی دشواریهای مرسوم وجودشناسی و معرفتشناسی است.
Francis Bacon
فرانسیس بیكن
1561-1626
رسالات
تأكید به استقراء
Thomas Hobbes
تامس هابز
1588-1679
لویاتان
تأثر از گالیله: علم حركت(روانشناسی مكانیكی(منشأ تمام انگیزهها میل یا دفع امور است
سیاست: گرایش به قدرت و بیزاری از مرگ
اصالت وضع طبیعی شر/قرارداد اجتماعی
به موجب قرارداد اجتماعی، حاكم باید مطلقالعنان باشد
John Locke
جان لاك
1632-1704
رساله در فاهمۀ انسانی
دو رساله دربارۀ حكومت
دو گونه تصور وجود دارد:ناشی از احساس و ناشی از ادراك ذهنی و غیر از آن، هیچ
اصالت وضع طبیعی خوب/قرارداد اجتماعی
به رغم هابز قدرت مطلقه را برای فرمانروا مجاز نمیدانست
David Hume
هیوم
1711-1776
رساله دربارۀ طبیعت انسان
تحقیق دربارۀ فهم انسانی
تاریخ طبیعی دین
مضمون ذهن:نمودها و تصورات حاصل از تفكر
شكاكیت حتی به شناختهای تجربی
اگر تأثرات ذهنی نباشند، تصوری نیز نخواهد بود
رد علیت
Jeremy Bentham
بنتام
1748-1832
سودگرایی
تنها اصلی كه انسان بر مبنای آن عمل میكند لذتجویی و رنجگریزی است
عملی اخلاقی است كه بالاترین لذت و خوشبختی را برای انسان در بر داشته باشد
John Stuart Mill
جان استوارت میل
1806-1873
رساله دربارۀ آزادی
انكار تجربیات باطنی
Denis Diderot
دیدرو
1713-1784
از اصحاب دائرهالمعارف فرانسه
Jean Jacques Rousseau
روسو
1712-1778
از اصحاب دائرهالمعارف فرانسه
Auguste Comte
كنت
1798-1857
طرح فلسفۀ پوزیتیو
پایهگذار جامعهشناسی
René Descartes
دكارت
1596-1650
گفتار در روش
تأملات در مابعدالطبیعه
پیشتاز خردگرایان
مسألۀ محوری ذهن او یقین بود
Cogito ergo sum.
لازمۀ اندیشۀ وجود، موجود كامل است
دو جوهر:اندیشه و امتداد
دكارت پاسخ رضایتبخشی برای ارتباطروح و جسم ارائه نداده است
Benedict Spinoza
اسپینوزا
1632-1677
اخلاق
رد دوگانگی روح و امتداد
وحدت وجود
سعادت در هماهنگی با بافت بزرگ آفرینش است (برداشتی رواقی از اخلاق)
Gottfried Wilhelm von Leibnitz
لایبنیتس
1646-1716
مونادولوژی
«موناد» تنها عنصر جهان است كه عبارت از جوهر ممتد حامل نیروست
قابل تغییر نیستند و نمیتوانند روی یكدیگر تأثیر بگذارند
اختلاف مونادها در درجۀ فعالیت آنهاست: خدا و ماده
مكان-فضا
Berkeley
باركلی
1685-1753
جهان آفریدۀ ذهن است
خداوند تصورات را در ذهن پدید میآورد
دادههای حسی
Immanuel Kant
كانت
1724-1804
سنجش خرد ناب
سنجش خرد عملی
سنجش حكم و تصدیق
باركلی/ولف/ایدۀ پدیدارشناسی
فیصلۀ مناقشۀ تجربهگرایی/خردگرایی
ایدهآلیسم استعلایی
Johann Gottlieb Fichte
فیخته
1762-1814
پیگیری ایدهآلیسم استعلایی
من ناب
Arthur Schopenhauer
شوپنهاور
1788-1860
اراده
Friedrich Nietzsche
نیچه
1844-1900
ارادۀ قدرت
Edmund Husserl
هوسرل
1859-1938
Georg Wilhelm Hegel
هگل
1770-1831
دانشنامۀ علوم فلسفی
علم منطق/فلسفۀ حق
روش نگاتیو(دیالكتیك)
درك وجودشناختی از دیالكتیك
تقسیمبندی علوم
Karl Marx
ماركس
1818-1883
ماتریالیسم دیالكتیك