برداشت آزاد از ملوین دفلور و اِوِرِت دنیس؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
• سیطره نسل قبلی وسایل ارتباطی که بمراتب، یکطرفهتر و غیرتعاملیتر از نسل اخیر وسایل ارتباط تودهای بودند، وقوع دموکراسی را نه دشوار، که ناممکن کرده بود.
• ولی...
• ولی جوانان مصری، از طریق نسل اخیر وسایل ارتباطات تودهای و خصوصاً با شبکه اجتماعی، دست به نوع جدیدی از اقدامات سیاسی زدند، که به نظر میرسید که قبلاً در فضای سایبر برنامهریزی و هماهنگ شده بود. به نظر میرسید تحولی روی داده است.
• آیندهنگرها، رسانههای جدید را رسانههای دوطرفه تصور میکنند که از تلویزیونهای دارای وضوح بالا با کیفیت صدا و تصویر عالی استفاده میکنند و با فضاهای مجازی در ارتباط کاملند. آنها به بینندگان و شرکتکنندگان امکان میدهند که عملاً در برنامهریزیهای مطالبی که مشاهده میکنند، شرکت کنند. پس، به نظر میرسید تحولی روی داده است.
• رشد انفجارآمیز امکانات ارتباطات راه دور، و همگرایی و تلفیق تجهیزات مختلف ارتباطی از قبیل تلویزیون، تلفن، ماهواره، تلویزیون کابلی و رایانهها، و نسل اخیر وسایل ارتباطی، شامل بازیها، تکنولوژیهای مختلف همراه با تلفن همراه، ابزارها و فناوریهای مربوط به شبکه اجتماعی شرایطی را فراهم آوردهاند که برخی را به ایجاد نوعی «دموکراسی الکترونیک» امیدوار کرده است.
• از آنجا که از طریق اینترنت، امکان ارتباطات خبری دوطرفه و بلادرنگ افراد با یکدیگر، با ارزانترین هزینه میسر شده است، پس، «دموکراسی الکترونیک»، ممکنالوقوع به نظر میرسد و مردم از این طریق میتوانند به صورت الکترونیک در زمینههای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تجاری و سایر موضوعات که مورد علاقه آنهاست، واقعاً دیدهگاههای خود را ابراز کنند و رایشان را بدهند و از همه مهمتر، گروههای همفکر، اقدامات خود را هماهنگ کنند. امیدهایی به وجود آمد که شهروندان بتوانند از طریق «دموکراسی الکترونیک» بتوانند ببینند، بشنوند و همزمان، درباره موضوعات و رهبران قضاوت کنند، و برای اقدامات عملی در راستای توافقات سایبر هماهنگ شوند.
• آیا براستی چنین است؟
• با وجود آن که برخی از صاحبنظران، توسعه وسایل ارتباطی جدید را برای دموکراسی و ارتباطات انسانی فرصتی طلایی میدانند که توانسته است محتویات قابل ملاحظهای را به استفاده کنندگان عرضه بدارد، برخی دیگر از آنان، از قابلیت بالقوه منفی دموکراسی الکترونیک نگرانند و میگویند توسعه وسایل ارتباطی جدید به مفهوم ارتباطات آنی و تخصصی، باعث گروهبندی افراد ملت خواهد شد و یکپارچگی آنها را خدشهدار خواهد کرد. برخی نیز معتقدند که وسایل ارتباطی جدید، موجب «گیجی اطلاعاتی» میشود که نتیجه آن، فقدان دسترسی ساده افراد به اطلاعات سودمندی است که بین انبوه اطلاعات ارائه شده وجود دارند. ریجاد سال وورمن پیشنهاد میکند که علائم مشخصی در شبکه اینترنت لازم است تا مردم بتوانند براحتی، شهرها، طرز زندگیها و علائق مختلف خود را سازماندهی کنند.
• برخی منتقدان تصور میکنند که «دموکراسی الکترونیک»، نوستالژی دیدارهای اهالی آبادیهای قدیم برای گفتگو درباره امر عمومی است، که طی آن، همه شهروندان در سالن اجتماعات یا زمین چمن دهکده جمع میشدند و در مورد علائق و موضوعات مشترکشان به بحث و گفتوگو میپرداختند. ولی نکته اصلی این است که ارتباطات الکترونیک، توسط وسایل ارتباطی جدید، باعث سهولت گفتوگو و مفاهمه رو در رو نخواهد بود. وسایل جدید باعث سهولت ارتباط مردم هر شهر با کسانی دیگری در سطح دنیا خواهد شد که زمینه فکری و علائق مشترک ندارند. وسایل ارتباطی جدید، ذهنیت ما در مورد موقعیت جغرافیایی و فضایی مشترک را به هم ریخته است، چهارچوبها را طوری متزلزل کرده است که معنای مشترک میان طرفهای ارتباط در محیط سایبر را محو کرده است.
• دیوید شِنک از پیامدهای ناگوار «انفجار اطلاعات» یا «بخار اطلاعات» که ما را در بر میگیرد، اظهار نگرانی میکند. او نگران تأثیر «خفقان اطلاعاتی» بر سلامتی روانی و جسمی و زندگی خصوصی افراد، و به تبع آن، تأثیرات عمدهاش در زندگی اجتماعی آنهاست.
• شِنک، هشدار میدهد که عصر حاضر، به سوی برپایی برج بابل جدیدی پیش میرود. بابلیان، طرح برج بابل را برای ابراز پیشرفتهای فنی خود و تأسیس بنای یادبودی برای آیندگان ریختند. ولی بعد از مدتی، به دلیل ایجاد اختلاف زبان و نبود درک روشن دستاندرکاران از اهداف یکدیگر، ساخت برج متوقف شد. ما باید کاملاً مواظب هدف اصلی برپایی چنین برجی باشیم ساخت چنین برجی باید بر قدرت بشر بیفزاید و قابلیتهایش را افزایش دهد، نه اینکه خود بشر تبدیل به بازیچه چنین برجی شود. نحوه آمادهسازی وسایل ارتباطی جدید برای اینکه به خدمت منافع فرد و اجتماع درآیند، به یکی از بزرگترین مسائل پیچیده عصر اطلاعات تبدیل شده است.
مآخذ:...
هو العلیم