دکتر
حامدحاجیحیدری/ الهام‌نصرتی
گزارش رساله پایان‌نامه/رتبه اول تحقیقات علوم انسانی تهران/جشنواره محقق حلی ۱۳۹۰
← ”حجاب“...
← حکومتی که به ”حجاب“ گیر می‌دهد، آدم‌ها را درست درک نکرده است.
← آنها را ماشین شهوت می‌بیند.
← این استدلال، زمانی میان زنان و دختران ”زیادی روشنفکر“ تهران، باب و رسم بود (پیش از آن‌که استدلالات سخیفی مثل ”دلم می‌خواد“ باب بشود).
← آنها می‌گفتند: حکومتی که نگران حجاب زنان است، مردان و زنان سست ایمانی می‌سازد.
← ولی قرآن ”حکیم“، ”زیادی روشنفکر“ نیست. ”روشن‌بین“ است. ”حکیم“ است.
← قرآن می‌فرماید: باید مواظب باشیم که به جامعه جو و فضای ناجور ندهیم.
← قرآن به همان اندازه که به هدایت افراد نظر دارد، به هدایت جمع و جماعت هم نظر دارد.
← فکر می‌کنم که یکی از دلایل این تأکید این باشد که جو و فضای جامعه در هدایت افراد، مؤثر، و حتی تعیین کننده است.
← اصلاً جامعه، خود، موجودی است که هدایت و ظلالت می‌پذیرد.
← باید امر به معروف و نهی از منکر شود.
← باید اصلاح شود.
← جامعه یک موجود زنده و اخلاقی است که وصف صلاح و فساد می‌پذیرد.
----------------------------------------
كانَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً، فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ، وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ، لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا
بقره/۲۱۳
----------------------------------------
← قرآن كريم، علاوه بر افراد، برای جامعه هم وجودي و عمري و كتابي و حتي شعوري و فهمي و عملي و اطاعتي و معصيتي قائل است.
← مثلاً درباره عمر و اجل امت‌ها مي‌فرمايد: ”وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ“ (اعراف/۳۴).
← و در باره كتاب خاص به هر امتي مي‌فرمايد: ”كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعي إِلي كِتابِهَا“ (جاثيه/۲۸).
← و در باره درك و شعور هر امتي مي‌فرمايد: ”زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ“ (انعام/۱۰۸).
← و در باره عمل بعضي از امت‌ها فرموده: ”مِنْهُمْ أُمَّةٌ، مُقْتَصِدَةٌ“ (مائده/۶۶).
← و در باره طاعت امت فرموده: ”أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ“ (آل‌عمران/۱۱۳).
← و در باره معصيت امت‌ها فرموده: ”وَ هَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ، لِيَأْخُذُوهُ وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كانَ عِقابِ“ (غافر/۵)؛ يعني هر امتي در صدد بر آمد تا رسول خود را دستگير كنند و با باطل عليه حق مجادله كردند تا شايد به وسيله آن، حق را از بين ببرند، در نتيجه من آنها را به عذاب خود گرفتم و چه عقابي بود كه بر سرشان آوردم.
← و نيز در باره خلاف كاري امت فرموده: ”وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ“ (يونس/۴۷).
← و از همين جا است كه ميبينم قرآن همان عنايتي را كه به داستان اشخاص دارد، به داستان و تاريخ امت‌ها نيز دارد، بلكه اعتنايش به تواريخ امت‌ها بيشتر است.
← در عصر نزول قرآن، آن‌چه از تاريخ بر سر زبان‌ها بود، تنها احوال پادشاهان و رؤساي امت‌ها بود و ناقلين تاريخ در صدد ضبط احوال امت‌ها و تواريخ جوامع نبودند، شرح حال جوامع، بعد از نزول قرآن در میان مسلمین باب شد، آن هم بعضي از مورخين مانند مسعودي و ابن خلدون متعرض آن شدند، تا آنكه تحول فكري اخير در تاريخنگاري پديدار شد، و به جاي پرداختن به شرح حال اشخاص، به شرح حال امت‌ها پرداختند.
← خلاصه اينكه لازمه آن‌چه در اين باره اشاره كرديم اين است كه هر جا قوا و خواص اجتماعي با قوا و خواص فردي معارضه كند، قوا و خواص اجتماعي به خاطر اينكه نيرومندتر است، بر قوا و خواص فردي غلبه كند.
← علت شدت اهتمام اسلام به جامعه همین است؛ وقتي تربيت و رشد اخلاق و غرائز در يك فرد انسان كه ريشه و مبدأ تشكيل اجتماع است، مؤثر واقع مي‌شود كه جو جامعه با آن تربيت معارضه نكند و گرنه از آنجايي كه گفتيم قدرت نيروي جامعه، فرد را در خود مستهلك مي‌كند، اگر اخلاق و غرائز جامعه با اين تربيت ضديت كند، يا تربيت ما اصلا مؤثر واقع نميشود، يا آن قدر ناچيز است كه قابل قياس و اندازه گيري نيست.
← به همين جهت است كه اسلام مهم‌ترين احكام و شرايع خود از قبيل حج و جهاد و نماز و انفاق را و خلاصه تقواي ديني را بر اساس اجتماع قرار داد؛ قواي حكومت اسلامي را حافظ و مراقب تمامي شعائر ديني و حدود آن كرده؛ فريضه دعوت به خير و امر به معروف و نهي از تمامي منكرات را بر عموم واجب نموده، براي حفظ وحدت اجتماعي هدف مشتركي براي جامعه اعلام نموده.
← معلوم است كه كل جامعه هيچ گاه بي نياز از هدف مشترك نيست، و آن هدف مشترك عبارت است از سعادت حقيقي (نه خيالي) و رسيدن به قرب و منزلت نزد خدا، و اين، خود يك پليس و مراقب باطني است كه همه نيتها و اسرار باطني انسان را كنترل مي‌كند تا چه رسد به اعمال ظاهري.
← پس، در حكومت اسلامي اگر مامورين حكومتي كه موظف به دعوت به خير و امر به معروف و نهي از منكرند، اطلاعي از باطن افراد نداشته باشند، باطنها بي پليس و بدون مراقب نماندهاند، و به همين جهت گفتيم اهتمام به امر اجتماع در حكومت و نظام اسلامي بيش از هر نظام ديگر است.
در نتیجه...
• بهره‌ي ۱۳۳. یکی از علل اهتمام اسلام به اجتماع اين است كه وقتي تربيت و رشد اخلاق در يك انسان اجتماعي مؤثر واقع مي‌شود كه جو جامعه با آن تربيت معارضه نداشته باشد و گر نه قدرت نيروي جامعه و افراد، فرد را از ادامه راه و تأثيرپذيري از آن تربيت بازمي‌دارند. بر همين اساس است كه اسلام مهم‌ترين شرايع خود را از قبيل حج، نماز، جهاد و انفاق را بر اساس همراهي جامعه بنا نهاده است و فريضه امر به معروف را بر همگان واجب گردانيده است. عدم اهتمام به ضرورت جو ديني در جامعه، جامعه، روابط اجتماعي، و فرد را به سوي وضعيت سكولار سوق مي‌دهد.
← تا کنون، صد و سی و سه رهنمود از مصحف شریف آموختیم. پنجاه و دو رهنمود دیگر باقیست. تا پایان ساخت این الگو برای فهم عوامل بی‌دینی با ما همراه باشید...
مآخذ:...
هوالعلیم
