حامد 
دهخدا؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
● زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک است، و اصول گرایان کار جدی چندانی درباره آن انجام نداده‌اند. پروژه‌های سیاسی، در سایه تسویف ها، همیشه به تعویق می‌افتند، و «ناگهان چقدر زود دیر می‌شود».
● سیاستمداران اصول گرا، باید اطلاعات مشخصی از بین مردم جمع آوری نمایند، و حرف آنان را بشنوند، تا بتوانند این حرف ها را به فرمول‌های سیاسی پر طرفدار تبدیل نمایند؛ نمی‌خواهم بگویم که آن ها بدتر از مردان سیاسی عصر سازندگی یا عصر اصلاحات عمل کردند، ولی خب، آن ها می‌دانند که مردم شکایت ها و گلایه‌هایی از عملکرد گذشته آنان خواهند داشت، و این هم کار را سخت می‌کند. بی گمان برای آن ها دشوار است که به گذشته فکر کنند و با اعتراف به برخی خطاها و سپس اصلاح آن اشتباهات، طرح سیاسی جدیدی را به مردم معرفی نمایند. ولی بی گمان، نفس ورود به این ورطه قدری ترسناک، و آغاز آن، فشارها و استیصال ها را کاهش می‌دهد و عملکرد اصول گرایان را در وضع بهتری قرار خواهد داد.
● خوشبختانه در صورت داشتن استراتژی مناسب و بهنگام، می‌شود از رها شدن امور اجتناب کرد، اما، این که از کدام استراتژی استفاده شود، در درجه اول بستگی به این موضوع دارد که چرا مجموعه اصول گرایان و چهره‌های شاخص آن ها از ورود جدی و همه جانبه به برنامه‌های انتخاباتی سر باز می‌زنند:
░▒▓ دلیل اول: شاید از تحیر و بروز اشتباه وحشت دارند... استراتژی: «تمرکز بر بهبود»
● به دو شکل می‌توان به یک کار نگریست: یک نگرش این است که یک کار را انجام می‌دهیم تا «از آن چه اکنون هستیم بهتر شویم»، و هر نوع بهبود را یک موفقیت یا دستاورد تلقی می‌کنیم. روانشناسان این نگرش را «تمرکز بر بهبود» می‌خوانند، و تحقیقات نشان می‌دهد، کسانی که چنین نگرشی دارند، انگیزه‌شان ایجاد مزیت و گام مثبت است، و زمانی که مشتاق و مثبت باشند، بسیار خوب کار می‌کنند.
● اما، اگر فرد، نسبت به توان انجام کار، ترس داشته باشد، ترس و شک، «تمرکز بر بهبود» را از بین می‌برد، دیگر «تمرکز بر بهبود» نمی‌تواند در او انگیزه ایجاد کند، و این احتمال بالا می‌رود که اساساً هیچ کاری انجام نگردد. در این حال، «تمرکز پیشگیرانه» جای «تمرکز بر بهبود» را می‌گیرد. وقتی سیاستمدار، «تمرکز پیشگیرانه» دارد، به جای آن که فکر کند چگونه می‌تواند مثبت تر عمل نماید و یک گام به جلو بردارد، بیشتر به فکر آن است که که چگونه می‌تواند آن چه را قبلاً داشته است حفظ کند، تا از زیان بیشتر جلوگیری نماید.
● سیاستمدار، نیاز به روشی دارد که با آن، شک را از خود دور کند. سیاستمدار، نیاز دارد تا آن چه می‌خواهد انجام دهد، با شک و تردید همراه نباشد. برای سیاستمداری که «تمرکز پیشگیرانه» دارد، تمام کردن موفقیت آمیز یک پروژه، روشی است که با آن بتوان متحمل آسیب کمتری شد، و از عصبانیت مردم و نیروهای رقیب جلوگیری کرد. این روحیه، مسامحه بیش از حد به بار می‌آورد، و فرصت‌های طلایی را می‌سوزاند.
● «تمرکز پیشگیرانه» با هیجان ناشی از این فکر که ممکن است کارها به خوبی پیش نرود، تحریک می‌شود، و وقتی تمرکز فرد، بر این باشد که جلوی عدم موفقیت را بگیرد، عملکرد مثبتی نخواهد داشت. در این حال، «احتیاط» از حد خارج می‌گردد.
● یک راه رستن از خطر «تمرکز پیشگیرانه»، این است که سیاستمدار خود را مقید کند که در یک مهلت «معین» دست به عمل بزند. شاید بهتر باشد برای کاهش هیجان و استرس ناشی از این فکر که ممکن است کاری به خوبی پیش نرود، سیاستمدار عمیقا به این موضوع فکر کند که اگر هیچ کاری انجام ندهد، چه عواقب بدتری در انتظار وی خواهد بود. پس، باید تا یک مهلت «معین» ارزیابی‌های خود را به پایان برساند، و بالاخره، تصمیم بگیرد، و نهایتاً عمل کند. درست است که احساس سیاستمدار در این وضع بسیار ناراحت کننده و تنش بار خواهد بود، اما، نتایج خوبی به بار خواهد آورد.
░▒▓ دلیل دوم: انرژی و حس و حال و توش و توان کار را در خود نمی‌بینند... استراتژی: به جای حس و حال، به تکلیف بیندیشید
● بیشتر وقت ها، وقتی جملاتی را از این دست به کار می‌بریم که «نمی‌توانیم به اتحاد برسیم...» یا «نمی‌توانیم خود را برای رقابت آماده کنیم...»، معنای واقعی آن این است که نمی‌توانیم خود را قانع کنیم که حس انجام این کارها را داریم. در واقع امر، درب اتحاد، زنجیر نشده، یا باب رقابت مغلق نگشته است. گشودن زنجیرها و درب‌های خیالی، به همت احتیاج دارد.
● از لحاظ واقعی، هیچ مانعی بر سر راه کوشش سیاستمداران، وجود ندارد؛ اما از لحاظ روانی، بله. مسأله فقط این است که حس انجام آن کار را ندارند، اما، «چه کسی می‌گوید برای شروع انجام یک کار باید آن قدر صبر کرد تا حس انجام آن ایجاد شود؟». برای لحظه‌ای هم که شده، فکر کنید «باید» این کار انجام شود، چون واقعاً یک «تکلیف» است. نمی‌دانم کجا و کی این ایده در ما ایجاد شد که برای داشتن انگیزه و موثر بودن باید «حس» انجام کار را داشته باشیم. ما باید مشتاق انجام «تکلیف» باشیم. نمی‌دانم چرا چنین باوری وجود دارد؛ چون صد در صد بی معنی است. درست است که باید نسبت به آن چه انجام می‌دهیم، متعهد و متعصب و پرانرژی باشیم، اما، الزاما ضرورتی ندارد که حس انجام آن را داشته باشیم.
░▒▓ دلیل سوم: کار را ناخوشایند یا سخت و خسته کننده می‌دانند... استراتژی: باید از برنامه ریزی به روش «اگر... آنگاه... » استفاده کرد تا این وسوسه‌ها دور شوند
● اغلب اوقات، افراد سعی می‌کنند تا مسأله کارهای دشوار را با وعده به خود حل کنند: «دفعه بعد، خود را وادار می‌کنیم این کار را زودتر انجام دهیم». البته، اگر اراده انجام این کار را داشتند، از همان اول آن را کنار نمی‌گذاشتند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد، پیوسته ظرفیت خود را برای کنترل خودشان، دست بالا می‌گیرند، و از آن، برای دور ماندن از آن چه دوست ندارند استفاده می‌کنند. توصیه این تحقیقات آن است که: «به خودتان لطفی بکنید و این حقیقت را بپذیرید که اراده انسان محدود است و نمی‌تواند همواره خود را در چالش انجام کارهای سخت، ملالت بار یا ترسناک قرار دهد. به جای آن، برای انجام یک کار از روش برنامه ریزی اگر... آن گاه، استفاده کنید».
● ایجاد یک برنامه «اگر... آن گاه»، فقط این نیست که تصمیم گرفته شود تا برای انجام یک پروژه چه اقدامات به خصوصی لازم است، بلکه باید در عین حال، تصمیم گرفته شود که کجا و کی باید آن را انجام داد، و در مراحل مختلف کار، با بروز شرایط گوناگون، چه سناریوهای جایگزینی باید اجرا شود.
● با تصمیم گیری زود هنگام درباره این که دقیقاً چه کاری قرار است انجام شود، و این که کجا و چه زمان و در چه شرایطی، موقع انجام آن است، وقتی زمان اجرا فرا برسد، هیچ قصوری در میان نخواهد بود. کسی نباید بگوید «حالا حتماً باید الآن این کار را انجام دهیم؟» یا «آیا می‌توان این کار را بعداً انجام داد؟» یا «شاید لازم باشد الآن کار دیگری به جای آن انجام شود». تحقیقات نشان می‌دهد که پلان‌های از نوع «اگر... آنگاه... » دستیابی به هدف و بهره وری را به طور متوسط، دویست تا سیصد درصد افزایش می‌دهد (توأم با برداشت‌هایی از هایدی گرنت هالورسن)
● ادامه این مباحث را در همین پاورقی‌ها دنبال کنید...
مأخذ:رسالت
هو العلیم
