برداشت
از دکتر عماد افروغ؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
░▒▓ دیدگاه شهری آنتونی گیدنز
■ جایگاه فضا در اندیشه گیدنز، عمدتاً در نظریه ساختاربندی اوست و بیشترین استفاده از مقولات فضایی در مباحث طبقاتی گیدنز است. به زعم وی، جدایی فضایی یک وجه محوری و اساسی تمایز یافتگی طبقاتی است. جدایی جغرافیایی طبقات اجتماعی به باروری و بازتولید فرهنگ‌های طبقاتی ناحیه‌ای که شامل امکانات و محدودیت‌های مختلف کنش فردی و جمعی است، یاری می‌رساند.
■ گیدنز جامعه‌شناسی شهری را صرفاً شاخه‌ای از جامعه‌شناسی ندانسته، بلکه آن را برای کل جامعه‌شناسی اساسی می‌داند؛ چون جامعه‌شناسی شهری با جغرافیا پیوند داشته، می‌تواند رابطه‌ی متقابل سازمان فضایی و سازمان اجتماعی را شناسایی کند. به تعبیر وی، شهر در جوامع منقسم به طبقات مظهر ظرف قدرت، مکان قوت و هوش اقتصادی، نظامی و سیاسی است که هم وابسته به حومه‌ی روستایی، و هم مسلط بر آن است.
░▒▓ دیدگاه شهری جان اوری
■ بر اساس این دیدگاه، فضا بعد مشروط سازمان اجتماعی است. گرایشات ذاتی اشیا تنها وقتی که در رابطه و اتصال فضایی خاص با دیگر اشیا قرار گیرند، بارور گردیده، تحقق می‌یابند. فضا نه ظرف روابط اجتماعی است و نه موضوعی که با فرایندهای اجتماعی تعامل کند؛ بلکه بیان روابط مشروط بین موضوعات اجتماعی است بر این اساس، توسعه یک نظریه عام مبنی بر نحوه عملکرد فضا منتفی می‌شود.
■ اوری با این گرایش شناخت‌شناسی، شهر را به مثابه‌ی زمینه‌ای تعریف می‌کند که در آن مردم زندگی یکنواخت و روزمره خود را سپری می‌کنند.
░▒▓ دیدگاه شهری پیتر سندرز
■ پیتر سندرز که خود گرایش به نحله شناخت‌شناسی رئالیسم دارد، معتقد است که بحث ارتباط مقولات فضایی با فرایندهای اجتماعی هنوز به پاسخی روشن دست نیافته است. وی با استناد به تحقیقاتی که در خصوص دلالت‌ها و آثار اجتماعی آرایش‌های گوناگون فضایی صورت گرفته است، معتقد است که این تأثیرات را نمی‌توان نادیده گرفت.
■ به تعبیر سندرز، تلاش‌های نظری برای کلیت بخشیدن به فضا چه در قالب دیالکتیک فضایی اجتماعی یا نظریه محلیت تا کنون یا به مدعیات تکراری و پیش پا افتاده‌ای از قبیل فضا یک سازه اجتماعی است؛ موارد به گونه‌ای متفاوت در مکان‌های متفاوت اتفاق می‌افتند؛ کارها و تعامل‌های مختلف در مکان‌های متفاوت صورت می‌گیرد، انجام می‌شود.
■ سندرز یک رئالیست است که معتقد است که الآن زمانی است که باید به فضا به مثابه عاملی مشروط نگاه کرد؛ عاملی که در تحقیقات تجربی باید دنبال کرد، نه در نظریه پردازی‌ها و فرایندهای ذهنی.
░▒▓ دیدگاه شهری فلانیگن
■ پیش فرض اساسی این دیدگاه این است که فضای شهری، ارزش‌ها و شیوه‌های زندگی خاص خود را در جامعه ایجاد می‌کند که در کل آن را از ارزش‌ها و شیوه‌های زندگی در سکونتگاه‌های غیر شهری جدا می‌سازد. فرهنگ‌گرایان به این‌که در زندگی شهری چه احساسی ایجاد می‌شود، مردم چگونه به زندگی در فضای شهری عکس‌العمل نشان می‌دهند و شهر چگونه خود را سازمان می‌دهد، علاقه نشان می‌دهند.
░▒▓ دیدگاه تلفیقی پیتر دیکنز
■ پیتر دیکنز سعی می‌کند با استفاده از روش‌شناسی رئالیسم که بین فرایندهای انتزاعی و انضمامی تمایز قایل می‌شود، رویکردی تلفیقی ارائه کند. به اعتقاد وی، این که مردم چگونه تعامل می‌کنند و احساسات عمیق و غریزی خود را اظهار می‌دارند، تماماً نتایج قابل توجه برای روابط گسترده‌تر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی‌ای که در آن زندگی می‌کنند، دارد.
■ دیکنز سعی می‌کند با تلفیق نظم زیستی و غریزی مورد اشاره پارک، روان‌شناسی نوین رم هری، مباحث زیست‌شناسی اجتماعی و اقتصاد سیاسی فضا، طرحی نو ارائه دهد. وی به دنبال رویکردی است که بتواند بر دوآلیسم اجتماعی و طبیعی دنیای غرب فایق آید به تعبیر وی، آن‌چه در اکثر تحلیل‌های غرب سایه افکنده است، دوآلیسمی از فرایندها و روابط اجتماعی از یکسو و فرایندها و روابط طبیعی و غریزی از سوی دیگر، است.
مآخذ:...
هو العلیم
