برداشت
از ساسان قاسمی و سمیه محمدی شاهیوردی؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
■ هوش معنوی (Spiritual Intelligence Quotient) برخلاف هوش عقلانی (Intellectual Intelligence Quotient) که امروزه، در کامپیوترها هم مشاهده می‌شود و نیز هوش عاطفی (Emotional Intelligence Quotient) که در برخی از پستانداران رده بالا دیده می‌شود، این هوش مختص انسان است و برای حل مسائل مفهومی و ارزشی استفاده می‌شود. هوش معنوی، در ارتباط با مسائلی است که ما به آن‌ها اعتقاد داریم و نقش باورها، عقاید و ارزش‌ها را در فعالیت‌هایی که بر عهده می‌گیریم، مدنظر قرار می‌دهد.
■ محققان هوش معنوی را به شکل‌های متفاوتی تعریف کرده‌اند که تمام این تعاریف به مسأله انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات، درس گرفتن از شکست‌ها، داشتن معنا و هدف در کارها و فعالیت‌ها، خلاقیت، نوآوری و توسعه سازمان و خودآگاهی اشاره می‌کنند. هوش معنوی زمانی خود را نشان می‌دهد که افراد بتوانند زندگی خود و تمام کارها و فعالیت‌هایشان را با معنویت تلفیق کنند. در واقع، هوش معنوی ظرفیتی است برای پرسیدن سؤالات غایی در خصوص معنای زندگی، ظرفیتی است برای ارتباطات بین افراد و جهانی که در آن زندگی می‌کنند. این هوش، توان به‌کارگیری ارزش‌ها و کیفیت‌های معنوی است؛ به طوری که منجر به ارتقای سلامت روحی و جسمی افراد شود. برای روشن‌تر شدن این مفهوم ابتدا به تعریف انواع هوش می‌پردازیم. هوش افراد به چهار نوع تقسیم می‌شود:
• PQ یا هوش جسمانی (Physical Intelligence Quotient) یعنی، توان استفاده از اشیا و کنترل ماهرانه بدن که بر اساس سیستم‌های عصبی مغز مشخص می‌شوند. در واقع، این هوش ابتدایی‌ترین کانون توجه ما را به خود اختصاص می‌دهد.
• IQ همان هوش عقلانی است که مربوط به مهارت‌های منطقی، حل مسأله ریاضی و مهارت‌های زبان‌شناسی افراد است که بیش از سایر هوش‌ها به عنوان ملاک موفقیت آموزشی محسوب می‌شود.
• EQ یا هوش عاطفی یا هیجانی هوشی است که به افراد کمک می‌کند تا به مدیریت و کنترل عواطف خود و دیگران بپردازند و تعیین‌کننده موفقیت حرفه‌ای و شخصی افراد است. این هوش به افراد در برقراری ارتباط با دیگران کمک می‌کند.
• اما، آخرین لایه، مربوط به هوش معنوی یا SQ است که برخلاف هوش عقلانی (IQ) که امروزه، در کامپیوترها هم مشاهده می‌شود و نیز هوش عاطفی (EQ) که در برخی از پستانداران رده بالا دیده می‌شود، این هوش مختص انسان است و برای حل مسائل مفهومی و ارزشی استفاده می‌شود. SQ در ارتباط با تمام چیزهایی است که ما به آن‌ها اعتقاد و باور داریم و منجر به حفظ تعادل فکری و آرامش درونی و بیرونی و عملکرد همراه با مهربانی و ملایمت می‌شود.
■ می‌توان سطوح مختلف هوش را در یک هرم به صورت زیر نشان داد:
ـ ▲SQ▲
ـ ↑\..EQ../↑
ـ ↑\...IQ..../↑
↑\....PQ...../↑
■ این هرم نشان‌دهنده این مسأله است که زمانی که یک نوزاد به دنیا می‌آید ابتدا بر روی کنترل بدن خود؛ یعنی، PQ تمرکز می‌کند، سپس، مهارت‌های عقلایی و مفهومی او توسعه می‌یابند (IQ) و تمرکز اصلی در مدرسه بر روی همین نوع از هوش است؛ اما، بعد از مدتی که افراد پی بردند که نیاز به بهبود روابط عاطفی و ارتباط با دیگران دارند، هوش عاطفی پر رنگ می‌شود و در نهایت SQ یا هوش معنوی زمانی مورد توجه قرار می‌گیرد که فرد به جست و جوی معنا و مفهوم زندگی خویش می‌گردد و از خود می‌پرسد «آیا این، همه آن چیزی است که وجود دارد؟» هوش عاطفی و معنوی با هم در ارتباط هستند. در واقع، افراد برای رشد موفق هوش معنوی خود به برخی از پایه‌های هوش عاطفی نیازمندند؛ به عبارت دیگر، درجه‌ای از خود آگاهی عاطفی و همدلی پایه و اساس مهمی برای رشد هوش معنوی است که منجر به آشکار شدن و تقویت آن می‌شود و تقویت هوش معنوی نیز منجر به تقویت و رشد بیشتر هوش عاطفی می‌شود.
■ کسانی که از هوش معنوی قوی‌تری برخوردار هستند، نسبت به تغییر، منعطف‌تر بوده و به دنبال هدف و معنا برای سازمان خود هستند. این افراد از ذهنیت وفور برخوردارند؛ یعنی، باور دارند که منابع کافی برای همه وجود دارد و نیاز به رقابت نیست. در نتیجه، افراد در این گونه سازمان‌ها راحت‌تر به یکدیگر اعتماد می‌کنند، اطلاعاتشان را به مشارکت می‌گذارند، با همکاران و اعضای گروهشان هماهنگ می‌شوند، برای توانمندسازی یکدیگر تلاش می‌کنند و در موقعیت‌های تعارض از استراتژی‌های همکاری برد – برد استفاده می‌کنند.
░▒▓ ۹ اصل هوش معنوی
■ چند اصل برای تشخیص هوش معنوی وجود دارد:
• ۱ خود آگاهی: آگاهی از آن‌چه باور دارم و آن‌چه عمیقاً به من انگیزه می‌دهد.
• ۲ زندگی در لحظه
• ۳ داشتن چشم‌انداز: اقدام براساس اصول و اعتقادات عمیق.
• ۴ کل‌گرایی: دیدن الگوهای بزرگ‌تر، روابط و ارتباطات و داشتن احساس تعلق.
• ۵ شفقت: داشتن احساس همراه با همدلی عمیق.
• ۶ تجلیل از تنوع: ارزش نهادن به افراد به خاطر تفاوت‌های آن‌ها.
• ۷ استقلال داشتن: ایستادن در برابر جمعیت و ابراز عقاید خود.
• ۸ تواضع: داشتن این برداشت از مکان واقعی خود در جهان: «حس بودن یک بازیکن در یک نمایش بسیار بزرگ‌تر».
• ۹ گرایش به درخواست‌های اساسی همراه با پرسیدن سؤال چرا؟ نیاز به درک همه چیز و، سپس، رسیدن به پایین‌تر از آن‌ها.
برداشت آزاد از دنیای اقتصاد
هو العلیم
