گفت و گو مریم سلیمی با دکتر هاشم پسران؛ برای تأمل بیشتر
░▒▓ فارس: اقدام رئیس کل بانک مرکزی (پس از سفر روحانی به نیویورک) در جلوگیری ازکاهش هیجانی نرخ دلار به زیر ۳۰۰۰ تومان انتقاداتی را در داخل برانگیخته است، به نظرتان رویکرد صحیح مدیریت نرخ ارز در ایران چیست؟
▬ پرفسور هاشم پسران: با درنظر گرفتن اهمیت درآمدهای نفت و گاز در اقتصاد ایران و نقش دولت در نحوه هزینه کردن این درآمدها، طبیعی است که نوسانات درآمدهای نفتی در کوتاه مدت یکی از عوامل مهم تعیینکننده نوسانات ارزش ریال در برابر دلار است، اما، در در میانمدت و طولانیمدت، عامل اساسی که ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی را تعیین میکند، تفاوت میان تورم در ایران و تورم در کشورهای شرکای تجاری آن طی ۵ تا ۷ سال است. با نگاهی به این چشمانداز، مهم است که بانک مرکزی بر کنترل نرخ تورم به عنوان هدف طولانیمدت تمرکز و تلاش میکند تا نوسانات روزانه و هفتهای نرخ ریال در برابر دلار را کاهش دهد، اما، ما باید به این فکر کنیم که کنترل کامل نرخ دلار نه تنها مطلوب نیست، بلکه در طولانیمدت نیز ممکن نیست.
░▒▓ فارس: رئیس جمهور حسن روحانی مشکل اقتصاد ایران را رکود تورمی اعلام کرده است، با توجه به فشار تحریمها راهکار خروج اقتصاد از این مشکل را چه میدانید؟
▬ پرفسور هاشم پسران: موافقم که ایران در حال حاضر با وضعیتی که به عنوان رکود تورمی شناخته میشود، مواجه است، یعنی، رشد اقتصادی منفی همراه با تورم نسبتاً در سطح بالا. این وضعیت، ترکیبی بسیارغیرمعمول است و زمانی رخ میدهد که اقتصاد از مشکلات اساسی رنج میبرد. در مورد ایران، ریشههای رکود تورمی را میتوان در سیاستهای پوپولیستی ۸ سال اخیر، اجرای ضعیف هدفمندی یارانهها و تشدید تحریمهای اقتصادی و مالی علیه ایران یافت. به منظور رهایی از مشکلات اقتصادی کنونی، تغییرات سیاستی مهمی در این سه بخش نیاز است، کاهش تحریمها گر چه مفید هستند، اما، به تنهایی نمیتوانند موثر باشند. آنچه در کوتاهمدت میتواند از اهمیت بیشتری برخوردار باشد اعتماد بیشتر به توان دولت و بانک مرکزی برای مدیریت موثرتر اقتصاد بر اساس واقعیتهای اقتصادی به جای موارد پوپولیستی است. درصورتی که اثرات منفی تحریمها بر اقتصاد ایران کاهش یابد، جهتگیری دوباره اقتصاد ایران به سوی سرمایهگذاری و مشارکت بیشتر بخش خصوصی به دور از موسسات دولتی و نیمه دولتی نیز مورد نیاز خواهد بود.
░▒▓ فارس: تحریم، صادرات نفت و درآمدهای نفتی ایران را با تنگنا مواجه کرده است، رویکرد دولت در این شرایط در برابر نفت چه میتواند باشد؟ تلاش برای افزایش صادرات و بازگرداندن درآمد نفت، چنانکه وزیر نفت آن را به عنوان یک راهبرد دنبال میکند یا اکتفاء به همین سطح تولید و اصلاح ساختارهای اقتصاد برای خروج از اقتصاد تک محصولی؟
▬ پرفسور هاشم پسران: تشدید تحریمها علیه ایران در دو سال اخیر در زمانی رخ داد که اقتصاد کشور برای کنار آمدن با آنها کمترین آمادگی را داشت و این تحریمها بیش از انتظار بر اقتصاد ایران تأثیر گذاشته است. اکنون، پیگیری سیاستهایی که اثرات منفی این تحریمها را جبران کند، اهمیت دارد. چنین سیاستهایی میتواند به همراه تلاش برای برداشتن تحریمها با دیپلماسی و مذاکره اعمال شود. برای رسیدن به این منظور، صادرات غیرنفتی باید با کاهش مقررات دست و پاگیر، مقرر کردن اعتبارات بانکی، خرید دلارهای حاصل از صادرات غیرنفتی به نرخ بازار توسط بانک مرکزی و مشارکت بیشتر بخش خصوصی در بخشهای صادرات غیرنفتی (به جای موسسات نیمه دولتی که میتوانند هدف تحریمها قرار بگیرند) افزایش یابد و مورد تشویق واقع شود. همچنین، تقویت صادرات غیرنفتی برای ایجاد تنوع در منابع ارز خارجی ایران مورد نیاز است، حتی، اگر ایران مورد تحریم قرار نگیرد، این اقدام پیشنهاد میشود، اما، تحریمها و این حقیقت که احتمال دارد همچنان تا مدتی پابرجا باشند، تقویت صادرات غیرنفتی را در اولویت نخست و ضروری قرار میدهد.
مآخذ:...
هو العلیم