برداشت آزاد از آریاادیب؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ این ضربالمثل که در زبان عوام «سرکیسه کردن» گفته میشود، در معنی استعارهای کنایه از این است که همهی موجودی و دارایی کسی را از او گرفتهاند.
▬ امروز، در بیشتر خانهها حمام وجود دارد، و مردم در خانه نظافت میکنند، و دست کم ماهی یک بار به آرایشگاه میروند، و موهای خود را نیز اصلاح میکنند، اما، در روزگار گذشته که وسایل نظافت و آرایش تا این اندازه وجود نداشت، کیسه کشی و سر تراشی در حمامهای عمومی انجام میشد. یعنی، دلاک حمام نخست سر حمام کننده را کامل میتراشید، او را کیسه میکشید و، سپس، صابون میزد تا همهی موهای اضافی و چرکهای بدن او به کلی زدوده شود و شستشوی کامل انجام بگیرد.
▬ از این رو، سر و کیسه کردن، یعنی اصلاح کردن موی سر و کیسه کشیدن بدن، نزد مردم، شستشوی کامل به شمار میرفت، و هر کس این دو کار را با هم انجام میداد، آن چنان پاک میشد که به گمان خودش تا یک هفته نیاز به نظافت دوباره نداشت.
▬ امروزه، اگر چه عمل «سر و کیسه کردن» دیگر مورد استعمال ندارد، ولی، معنی استعارهای آن باقی مانده است و در مورد کسی به کار میرود که دیگری چیزی پیش او باقی نگذاشتهاند.
• هر چند سر کیسهی این طایفه مُهر است / کردیم «سر و کیسه» ولی اهل جهان را (عبدالغنی بیگ قبول)
مآخذ:...
هو العلیم