دکتر حامد حاجیحیدری؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
▬ گفتیم که دیالکتیک کامل زندگی اجتماعی از نظر پیتر برگر و توماس لوکمان، در سهگانه «جامعه فراوردهای است انسانی. جامعه واقعیتی است عینی. انسان فراوردهای است اجتماعی» تصریح شده است. و این دیالکتیک، تنها با انتقال دنیای اجتماعی به نسلی جدید در کلیتش به ظهور میرسد.
░▒▓ رسوبگذاری و شکلگیری سنت
▬ رسوبگذاری فردی: «فقط بخش کوچکی از تجربههای انسانی [فردی] باقی میمانند، ته نشین میشوند، یعنی، به صورت ذواتی قابل تشخیص و قابل یادآوری در حافظه منجمد میگردند».
▬ رسوبگذاری مشترک: «هنگامی روی میدهد که افرادی چند زندگینامهای مشترک داشته باشند».
▬ رسوبگذاری اجتماعی: «تنها زمانی میتوان براستی اجتماعی نامید که در این یا آن نوع نظام علامتی عینیت یافته باشد. یعنی هنگامی که امکان عینیسازی مکرر تجربههای مشترک به وجود آید. تنها در آن صورت است که احتمال میرود این تجربهها از یک نسل به نسل بعد ... از طریق گسستن رابطه تجربههای تهنشین شده از زمینه اصلی ... در دسترس تمام کسانی که در نظام علامتی مورد بحث شرکت دارند موقعیت بینام و نشان اولیهای به آن تجربهها میبخشد».
░▒▓ نقش زبان
▬ در این میان، زبان، این کارکرد را دارد که (۱) تجربهای عام ایجاد میکند، و (۲) تجربهای جدید با عینی ساختن پدید میآورد.
▬ زبان، «مخزنی برای حفظ انبوهه عظیمی از تهنشینهای جمعی» است. از آنجا که منشأ حقیقی رسوبگذاریها اهمیت خود را از دست میدهد، سنت ممکن است منشأ متفاوتی برایشان جعل کند. «توجیهگریها میتوانند جای یکدیگر را بگیرند بیآنکه لزوماً نظم نهادی واژگونه شود».
▬ «این فرایند، مشخصکننده همه رسوبگذاریهای عینیت یافته است، نه فقط کنشهای نهادی شده».
░▒▓ فرایند ”آموزشی“
▬ «بنا بر این، کنشگران بالقوه کنشهای نهادی شده، باید به نحوی اصولی و منظم با این معانی آشنا باشند. این امر، وجود نوعی فرایند ”آموزشی“ را ایجاب میکند».
▬ «از آنجا که آدمیان، اکثراً کودنند، معانی نهادی در جریان انتقال، بتدریج به شکل ساده در میآیند تا نسلهای آینده به آسانی بتوانند مجموعه معینی از فرمولهای نهادی را فراگیرند و به حافظه بسپارند».
▬ موضوع فرآیند آموزشی، تحلیل شکلگیری «معرفت» برای زندگی و بقای «معرفت» را مطرح میکند که در ادامه بررسی خواهیم کرد...
مآخذ:...
هو العلیم