حامد دهخدا؛ فقط ایدهای برای تأمل بیشتر
░▒▓ بیان «فارغ از همدلی»
☱ مردم امروز، دو تیپ و الگو را به عنوان الگوهای «وجیه المله» مد نظر دارند؛ «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند».
☱ «مرد رسانهای» میکوشد تا بیان مستند و فارغ از داوری و پیشداوری ارائه دهد. میخواهد به همه بگوید که چشم همه بوده است و به جای همه دیده است و به نحو موثقی خود را محو کرده است تا همه از زاویه چشم بیطرف او «حقیقت» را ببینند. «مرد دانشمند» هم همین خصلت را دارد. او خیلی اصرار دارد که منافعی در «حقیقت» ندارد؛ و حقیقت انتزاعی و جهانشمول را پس از تصفیههای فراوان عرضه میکند.
☱ «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند»، میکوشند تا «نشان دهند» که داوریشان «حقیقی» است، و برای این کار، داوری اخلاقی، گرایشها و انفعالات عاطفی، احترامها، و تعهدهای سنتی خویش را «پنهان میکنند».
☱ «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند»، اصرار دارند تا به مخاطب نشان دهند که به ارزشهایی که بین او و مخاطب مشترک است، بیاعتنا هستند و تنها «حقیقت» را ابراز میکنند.
☱ ... و اینها، همه، باعث میشود که بیان «فارغ از همدلی» شکل بگیرد.
░▒▓ گسیختن از آداب پیشین
☱ ارزش شیوههای سخن «مرد دانشمند» یا «مرد رسانهای»، اغلب، در کارآییشان در اقناع مخاطب عامی، یا جامعه علمی تعیین میشود.
☱ ابزارهای بیان «حقایق بیطرف»، وسایل «صریح سخن گفتن» هستند، طوری که صدر سخن به ذیل آن بیاید. از این قرار، وقتی «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند» عادت به سخن گفتن بیابند، کم کم، بیان حقایق بیطرف به «فن منسجمگویی» تقلیل مییابد.
☱ این، آغاز یک مرحلۀ جدید در بیریشگی «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند» است. در مرحله اول، «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند» مدعی هستند که در سنتها و ارزشها ریشه ندارند، بلکه بیطرفانه «حقیقت» را بیان میکنند. ولی وقتی «حقیقت» به «سخن منسجم» تقلیل مییابد، ریشه کلام «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند» نیز از دست میرود، و فقط اقناع خصم و ماهیت «جدلی» کلام است که اصالت مییابد.
☱ بیریشگی بیشتر، وضع بیآدابی «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند» را بدتر و بدتر میکند. طوری که نه تنها دیگر به سنت و آداب پیشین پایبندی نشان نمیدهد، بلکه دیگر به حرفها و سیاق پیشین خود نیز پایبند نیست. «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند»، ابنالوقت میشود. او به یک انسان غیر قابل پیشبینی تبدیل میشود.
░▒▓ گسیختن از آداب خویشتن؛ نهایت چابکسری
☱ مفاهیم اقناعگر، بیوقفه، کهنه میشوند، و کنار گذاشتن مفاهیم و آداب، مترادف با «بروز بودن» قلمداد میشود.
☱ این جوانی و خامی جاودانۀ «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند»، الزام میکند که آنها در استعمال واژهها به قدر گذشتگان دقیق نباشند.
☱ نظر به این که محتوای مفاهیم و آداب ادای سخن علمی و رسانهای، بسیار متغیر است، ناگزیر دقت بیش از حد در بیان، دست و پاگیر و نامعقول خواهد بود.
☱ به دلیل تغییر اجتنابناپذیر اوضاع و شرایط، آداب قطعی نمیتوان داشت. پس، ناگزیر، باید مفاهیم دقیق و صحیح و سنتها و آداب پایدار را کنار گذاشت و «چابک» بود؛ بنا بر احتیاج، «مرد رسانهای» و «مرد دانشمند»، میتوانند آداب خاص و ابنالوقت خود را بسازند، و حق به جانب، آن را مطابق جریان آزاد اطلاعات یا روح حقیقتجو «اعلام کنند».
مآخذ:...
هو العلیم
آیا؟
مرد رسانهای: احمدی نژاد
مرد دانشمند: لاریجانی
---------------------
این سؤال را باید از حامد دهخدا پرسید، ولی گمان من این که شما تصور کردید نیست. اصلاً نیست.