برداشت آزاد از محمود متوسلی؛ فقط ایده‌ای برای تأمل بیشتر
▬ شرایط اقتصادی دوران جان استوارت میل (۱۸۰۶- ۱۸۷۳) دیدگاه خوش‌بینانه‌تری را نسبت به آینده توسعه اقتصادی ایجاب می‌کرد. میل چهار عامل «اتلاف سرمایه»، «بهبود شیوه‌های تولید»، «تجارت خارجی» و «صادرات سرمایه» را برای جلوگیری از سکون اقتصادی مورد توجه قرار داده، بدبینی گذشتگان را نسبت به وقوع قطعی سکون اقتصادی مورد تردید قرار می‌دهد.
░▒▓ خصوصیات عمومی یک کشور در حال پیشرفت
▬ وی می‌گوید: کلیه بررسی‌های گذشته در چهارچوب قوانین اقتصادی یک جامعه در حال سکون و بدون تحول انجام گرفته، در حالی که شرایط اقتصادی بشر در حال تغییر و تحول است و دائماً این تغییرات گسترش می‌یابد.
▬ پیشرفت فنّاوری: یک حقیقت غیرقابل انکار در کشورهای پیشرفته جهان، وجود حداقل یک حرکت نو و مترقی است. یکی از خصوصیات مربوط به پدیده تولید که می‌تواند نمایانگر حرکت مترقی اقتصادی باشد، رشد قدرت و تسلط انسان بر طبیعت است. امروزه علوم مادی سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال پیشروی است. شکی نیست که اختراعات و نوآوری‌های جدید به اقتصادی شدن نیروی کار و افزایش تولید منتهی شده، بهره‌وری آن‌ها هر روز بیشتر خواهد شد.
▬ امنیت اقتصادی: دومین عاملی که بدون تردید سبب تسریع رشد جوامع متمدن شده، افزایش مستمر امنیت فرد و دارایی اوست. افزایش امنیت اقتصادی و اجتماعی تأثیری مستقیم بر تولید و انباشت سرمایه دارد. وضعیت نامعین و نامعلوم اقتصادی اثرات سوئی بر سرمایه‌گذاری و تولید کل جامعه خواهد گذاشت.
▬ روند تکاملی همکاری‌های اجتماعی: یکی از تحولاتی که بدون تردید در پیشرفت جوامع مدرن مؤثر بوده، بهبود توان و ظرفیت تجاری آحاد جامعه بشری است. ویژگی جامعه متمدن کنونی گسترش ظرفیت همکاری اجتماعی است و اینکه این همکاری اجتماعی به سرعت رو به تکامل است.
▬ روند نزولی نرخ سود به یک حداقل معین: کشش نزولی سود ممکن است با بهبود روش تولید تغییر جهت دهد و این بهبود ممکن است از طریق ازیاد دانش و ابتکارات جدید و یا به کارگیری دانش فنی ساخته شده قبلی به دست آید.
▬ عوامل و شرایطی نیز وجود دارند که از انباشته‌شدن بیش از حد پس‌انداز سالانه و کاهش نرخ سود به حداقل جلوگیری می‌نمایند و در نتیجه سکون اقتصادی به تعویق می‌افتد. مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
• اتلاف سرمایه. بخشی از اتلاف سرمایه هنگامی است که رونق تجاری بیش از حد باشد یا بورس‌بازی و سوداگری‌های تجاری اوج بگیرد.
• بهبود شیوه‌های تولید. بهبود روش تولید موجب انباشت سرمایه و به کارگیری سرمایه بیشتری بدون کاهش نرخ سود می‌شود.
• تجارت خارجی. ورود کالاهای ارزان همانند بهبود شیوه تولید اثر مشابهی بر دستمزدها و سود خواهد داشت.
• صادرات سرمایه. به عقیده استوارت میل آخرین عامل بازدارنده روند نزولی نرخ سود، صدور سرمایه از کشوری است که سرمایه‌اش سریع‌تر از سرمایه کشور همسایه افزایش یافته و در نتیجه نرخ سودش به یک حداقل معین رسیده است.
▬ وضعیت سکون اقتصادی: اغلب اقتصاددانان سیاسی بر این عقیده‌اند که سیر افزایش ثروت نامحدود نیست و پس از هر دوره رونق نهایتاً وضعیت سکون اقتصادی پیش خواهد آمد. «میل» وضعیت سکون سرمایه و ثروت را آن‌طور که اقتصاددانان سیاسی مکتب قدیم توصیف می‌کنند قبول ندارند. او عقیده دارد که شرایط جدید به طور کلی بسیار بهبود یافته است. اما این کامیابی و موفقیت اقتصادی وقتی ایدئال است که عموم مردم از این بهبود بهره‌مند شوند.
▬ باید توجه داشته که شرایط سکون سرمایه و جمعیت، هرگز بهبود نیروی انسانی را شامل نمی‌شود. برای پیشرفت‌های اجتماعی، معنوی و فکری بشر ابعاد و فضای گسترده‌ای وجود دارد. پیشرفت‌های اقتصادی کنونی زمانی باعث تحول سرنوشت بشریت به صورت مطلوب می‌شود که نهادهای عادلانه در جهان استقرار یابد و وسیله‌ای برای بهبود و ارتقای تمامی جهانیان فراهم شود.
مآخذ:...
هو العلیم
